Rusya’nın Ukrayna savaşı sonrası kısaca Belarus ekonomisi ve iş fırsatları:
Belarus, Rusya’nın Ukrayna operasyonu sonrası süreçte en büyük ticaret partneri Rusya’ya ihracatını artırmış ve tarihinde ilk defa Rusya’ya karşı dış ticaret fazlası vermiştir. Belarus, Rusya’ya ek olarak Çin, Türkiye ve Afrika ülkeleri ile olan ticaretini de artırmayı başarmıştır. Yasaklı batı ürünlerinin ikamesinde ve transit ticarette Türkiye bu dönemde özellikle öne çıkmış, taşımacılık sektörü başta olmak üzere makine ve aksamları, otomotiv yedek parça, orman ürünleri, inşaat malzemeleri, ambalaj malzemeleri, hazır giyim ve işlenmiş gıda ürünlerinin ticaretinde ve de Belarus’ta sanayi yatırımları anlamında Türk firmaları için fırsatlar artmıştır.
◦ Belarus’a uygulanan Batı yaptırımları:
Belarus jeopolitik konumu nedeniyle batı ve Rusya arasında siyasi ilişkilerini mümkün olduğunca dengede tutmaya çalışan bir ülkedir. Belarus, batının dönem dönem ülkenin iç politikasına müdahil olması sonucunda, uyguladığı hassas denge politikasını Rusya lehine bozmak durumunda kalmış bunun sonucunda da Batı yaptırımlarına maruz kalmıştır. 2020 yılındaki başkanlık seçimi sonrası yaşanan ülke içi siyasi olaylar, Ryanair uçağının zorla Belarus’a indirilmesi ve Rusya’nın Ukrayna operasyonunu desteklemesi gerekçesiyle çeşitli yaptırımlar konulmuştur. Uygulanan yaptırımlar Belarus ekonomisine, ticaretine ve siyasilerine yöneliktir. Bu yaptırımlar, Belarus Başkanlık seçimi sonrası yaşanan olaylar için siyasi şahsiyetlere seyahat yasağı ve ilgili siyasilerin batı ülkelerindeki varlıklarına el konulması; Ryan air olayına tepki olarak milli hava yolu şirketi Belavia’ya getirilen AB ülkelerine uçuş yasağı getirilmesi; Rusya’nın Ukrayna operasyonu içinde bir dizi ticari ambargo uygulanması şeklindedir. (Belarus’un rekabetçi olduğu ürünlerine ihracat engeli, nakliye şirketlerine taşıma engeli, dış ticari ödemelere yönelik para transferi engeli ve özellikle savunma sanayisine yönelik komponenetlerin ithal edilmesine yönelik engeller)
Batının söz konusu yaptırımlarına Belarus karşı yaptırımlarla cevap vermiştir. Yaptırımlarla başa çıkmak için öteden beri uygulaya geldiği ithal ikame uygulamalarını hızlandırmıştır. Uygulanan bu politikalar sayesinde Belarus dış ticaret fazlası veren ülkeler arasında yer almaktadır.
Belarus’ta imalat sanayiine verilen teşviklerle sanayi firmaları güçlenerek büyümektedirler. Yurtdışında üretim yapmak isteyen Türk firmaları için uygun bir ortam bulunmaktadır.
◦ Tedarik ve lojistik kanallarının değişimi:
Denizle kara bağlantısı olmayan Belarus’un yaptırımlardan önce ağırlıklı olarak kullandığı iki liman bulunmaktaydı. Litvanya’nın Klaipeda Limanı ile Ukrayna’nın Odessa Limanı. Batının uyguladığı ekonomik ambargolar nedeniyle Litvanya’nın Klaipeda limanını Belarus’un kullanımına kapatmasının üzerine, Rusya’nın Ukrayna operasyonu sonrasında Odessa limanının da kapanması ile Belarus yeni ticaret yolları aramaya yönelmiştir. Bu limanların yerini Rusya’nın kuzeyinde Petersburg limanları ve güneyde de Novarossisk limanı almıştır.
Karayolu taşımacılığına yönelik batı yaptırımları nedeniyle Belaruslu taşımacılar AB topraklarında taşımacılık yapamamaktadır. Ticari yükler Belarus’un batıdaki komşuları Polonya,Litvanya ve Letonya sınırlarında treyler değişimi yapılarak ülkeye girip çıkabilmektedir. Ayrıca Polonya’nın sınır geçiş kapılarının sayısını bire, Litvanya’nın da ikiye indirmesi ülkenin batı ile ticaretini oldukça zorlaştırmıştır. Bu yüzden bazı firmalar yolu uzatmayı göze alarak yüklerini Türkiye üzerinden taşımaktadırlar. Ülkemiz bu anlamda Rusya ve Belarus için transit ticaretin merkezlerinden biri haline gelmiştir.
Yine ülkemiz Belarus’un havayoluyla yük ve yolcu taşımacılığı anlamında da batıya açılan kapısı konumundadır. THY’nın Minsk uçuşlarını durdurmasıyla Belavia’nın yolcu ve yük taşımacılığı İstanbul aktarmalı olarak yapılmaktadır.
◦ Belarus’un batı komşuları ile gerilen siyasi ilişkileri:
Polonya,Litvanya ve Letonya, Belarus’a karşı diğer AB ülkelerine göre nispeten daha sert önlemler almışlardır. 2021’de Belarus’ta yapılan başkanlık seçiminden sonra Polonya ve Litvanya kaçan siyasilerin sığındığı ülkelerin başında gelmektedir. Güvenlik politikası ve siyasi gerekçelerle Belarus ile bu ülkelerin ilişkileri minimumdadır. Sınır geçişlerinde, ticari taşımalarda yaşanan kaoslar tabiri caizse eski doğu-batı Almanya ayrımına benzemektedir. Batı komşuları ile sınırlara çekilen setler her geçen gün daha da yükselmektedir.
◦ Belarus’un Türkiye ile ilişkileri:
İstanbul-Minsk arası 2 saat olan uçuş süresi, yaptırımlar ve Ukrayna savaşı sonrasında 6 saate çıkmıştır. Thy’nin Minsk uçuşlarını iptal etmesiyle hatta sadece Belavia faaliyet göstermektedir. Bu durum ülkemizden Belarus’a gidişleri zorlaştırsa da ilgiyi azaltmamıştır.
Türkiye’nin Ukrayna savaşında tarafsız dış politika izlemesi ve barış için mücadele etmesi sayesinde ikili ülke ilişkilerinde bir bozulma yaşanmamıştır.
Belarus’ta faaliyet gösteren ülkemiz firmaları bu dönemde karşılıklı yaptırımlar nedeniyle pazardan çıkan batı markalarının yerini almış ve satışlarını artırmışlardır. Belarus’ta Collins, Lcw, De Facto, Koton gibi milli hazır giyim mağazalarımız H&M, Levis, Adidas,Nike gibi firmaların pazardan çıkmasıyla pozisyonlarını güçlendirmektedir.
Genel olarak ülkemiz firmaları için Belarus pazarında (Avrasya Ekonomik Birliği ortak pazarı olarak değerlendirilmeli) katma değerli ürünlerden tutunda yaş sebze meyveye varıncaya kadar büyük fırsatlar bulunmaktadır.
Bu anlamda, Bizadvisor ekibi olarak gerek Türk firmalarına gerekse Belarus firmalarına ihtiyaç duydukları tüm alanlarda hizmet vermekten memnuniyet duyar, değerli siparişlerinizi bekleriz.
